Đứng trước ngã rẽ bạn chọn gì? - Tâm sự của một cựu sinh viên Sư phạm Tiếng Anh Kỹ thuật đang làm IT ở Nhật
Như tiêu đề, chắc các bạn sẽ hơi ngạc nhiên khi thấy việc làm hiện tại của mình không liên quan lắm đến ngành học. Lúc mà những anh chị khoá trên liên lạc khuyến khích cựu sinh viên viết bài chia sẻ, mình đã rất đắn đo suy tư, trộm nghĩ mình có xứng đáng làm một cựu sinh viên chuyên Anh để chia sẻ hay không. Nhưng khi nhận thấy những gì mình đạt được ở hiện tại cũng phần nhiều do mindset khi học ở khoa Ngoại ngữ, trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh (SPKT) nên mình nghĩ bài chia sẻ dưới đây vẫn rất liên quan. Bài hơi dài và dưới dạng một trải nghiệm lý thú, mong là nó sẽ không làm nản lòng các bạn đọc.
Cách đây gần 12 năm, lúc đấy mình còn là chàng sinh viên đầy nhiệt huyết tuổi trẻ chân ướt chân ráo nhập học vào khoá 2008 của ngành Sư phạm Tiếng Anh Kỹ thuật tại SPKT.
Lúc ấy, trong môn Nói học kỳ đầu tiên, mình vẫn nhớ mãi chủ đề luyện nói "Bạn hãy tưởng tượng 10 năm sau bạn sẽ làm gì". Lúc ấy, những ánh mắt đầy hoài bão của các tân sinh viên mơ màng suy nghĩ về những viễn cảnh đẹp, người thì chọn làm giáo viên tiếng Anh ở một trường làng tiếp bước các em lĩnh hội tri thức thế giới, người thì suy nghĩ sẽ trở thành biên dịch viên, hay phiên dịch cabin hội nghị.
Còn mình thì sao? Mình gần như lạc lối. Chỉ vội vàng ghi chú đại khái "làm thầy giáo tiếng Anh" vào tờ giấy thảo luận, nhưng viễn cảnh sẽ như thế nào thì hoàn toàn rỗng tuếch. Thật sự, đam mê của mình là trở thành một lập trình viên, nhưng vì lý do "con hãy làm giáo viên cho mẹ nở mày nở mặt", vì lúc đó sống thay cuộc đời của một người khác và cũng do độ nhạy bén về ngôn ngữ vẫn tốt hơn cả IQ và logic nên mình đành xuôi theo học Sư phạm Tiếng Anh Kỹ thuật.
Lúc đấy, mình đã sống rất mâu thuẫn. Những câu hỏi đấu tranh nội tâm cứ lặp lại kiểu như "Vậy chắc là mình ghét tiếng Anh và chọn ngành tiếng Anh vì miễn cưỡng nhỉ?" Sau nhiều lần như vậy, mình mới nhận ra là không hẳn như thế, riêng về tiếng Anh kỹ thuật thì mình rất thích thú tuy sẽ rất khó, chỉ là mình cảm thấy không phù hợp khi phải trở thành giáo viên và việc theo đuổi học IT ở trường đại học khác là không thể vào lúc đó.
Bất chợt, mình loé lên suy nghĩ "hay là mình cứ tiếp tục học ngành tiếng Sư phạm Tiếng Anh Kỹ thuật và dùng tiếng Anh để bổ trợ việc tự học IT mỗi tối nhỉ?", ánh mắt chán nản của mình dần sáng lên hy vọng dù chưa rõ kết quả sẽ như thế nào, nhưng chắc chắn cả mẹ mình và mình sẽ tạm thời hạnh phúc trong một khoảng thời gian nhất định. Mình thì thuộc tuýp người "khi đã thấy tia hy vọng thì lập tức lên kế hoạch cụ thể", vừa suy nghĩ ra được ý tưởng "điên rồ" trên, mình viết nghuệch ngoạc ra giấy những hướng đi, những gì cần học để đạt được mục tiêu của ý tưởng đó.
Và với ''mindset'' của một tân sinh viên còn vụng về, tất nhiên là cái bản kế hoạch ấy vẫn cứ rối rắm và không thể tỉ mẩn cụ thể như dự định ban đầu được. Mình vẫn cứ cập nhật bản kế hoạch ấy dần dần trong quá trình mình học những năm đầu, nhưng cơ bản những thứ mình đã chắc chắn trong bản kế hoạch là phải học thật nhiều từ tiếng Anh, đặc biệt là tiếng Anh IT để có thể đọc được và hiểu thêm những tài liệu IT, tập luyện dịch tiếng Anh IT, phải tập viết tiếng Anh để thảo luận ở các diễn đàn IT nước ngoài vì nguồn chia sẻ ở họ rất phong phú, thức đêm để luyện IQ, logic và lập trình, xin làm dự án IT tự do, mở rộng kết nối với dân IT, đăng ký học chứng chỉ IT online, luyện võ để có sức chịu đựng áp lực, và không quên ghi vào bản kế hoạch "ráng học những môn khác dù không thích để đạt mục tiêu".
Đọc hết bản kế hoạch nghe có vẻ nghẹt thở và khó khăn là thế, nhưng may mắn là khi bắt tay vào thực hiện, mình cảm thấy niềm đam mê ở cả Sư phạm Tiếng Anh Kỹ thuật và IT, nên dường như mình đã đắm chìm tận hưởng nó, chứ không phải đau khổ vì nó. Lộ trình mỗi ngày luôn là: dậy luyện võ - học bài - đi học sáng/chiều - giải lao thì lấy những môn liên quan IT ra xem hoặc đi kết bạn - làm bài tập ngày hôm đó rồi chiều tối đi tập võ - tối về học tiếp tiếng Anh tới 10h và sau đó tự học IT trên các trang Udemy, Stackoverflow tới 2h sáng, có hôm cuối tuần mê IT quá thì thức tới 4h sáng (tất nhiên là giấu nhẹm mẹ mình chuyện tự học IT rồi, vì nó đi ngược lại nguyện vọng của mẹ mình). Đôi khi mình cũng lười, và lộ trình cũng có chút thay đổi lộn xộn, nhưng cơ bản là sau 2 năm đầu tiên, mình vẫn qua nhiều môn và đã có những dự án IT tự do đầu tiên, tuy nhỏ thôi, nhưng là tiền đề để mình trau dồi tiếng Anh và IT đồng thời.
Nhưng, cứ đâu phải có đam mê là mọi chuyện sẽ dễ dàng mãi được! Có lần nhận dự án IT về tự động hoá trên trình duyệt (web browser automation for repetition tasks), mình đã không thể kham nổi và đành đền dự án cho khách hàng, mình đã nhận ra giới hạn của bản thân lúc ấy, đó là "tư duy sâu về kỹ thuật", chứ không phải chỉ là những cú pháp lập trình dùng những từ khóa tiếng Anh đơn thuần.
Cũng may thay, lúc ấy là năm 3, mình bắt đầu học những môn kỹ thuật trong ngành học gồm toán thống kê, cơ ứng dụng, lập trình Visual Basic, công nghệ môi trường và ICT. Sau những đau đầu và trầy trật, rớt lên rớt xuống với những môn kỹ thuật ấy, mình được củng cố thêm tư duy chiều sâu về cách suy nghĩ, lý luận, cách tiếp cận các vấn đề kỹ thuật, một nhược điểm mà đa phần dân Anh ngữ hay gặp phải. Sau khi được mài bén tư duy cộng với nỗ lực tự thân, mình càng thấy rõ ràng hơn đích đến của bản thân theo như bản kế hoạch hồi năm nhất.
Và rồi mình cũng bước sang năm thứ tư đại học, năm quyết định rẽ lối cuộc đời. Chưa bao giờ mình hồi hộp và căng thẳng đến như vậy vì mình chưa biết rõ kế hoạch có thành công hay không, mẹ mình có buồn vì mình làm trái ý hay không. Cùng với việc thực hành sư phạm, môn mà mình chưa thể để toàn tâm vào đấy vì sự miễn cưỡng vì không cảm thấy phù hợp (em cũng xin lỗi các Thầy Cô đã dạy em môn Sư phạm ạ).
Sau đấy, vì nhiều căng thẳng và mất tập trung do mãi làm IT tự do và thiếu động lực môn Sư phạm, mình đã không vượt qua môn Sư phạm học kỳ cuối năm 4 nên đành chờ cơ hội ở năm kế tiếp để chờ ra trường. Trong thời gian ấy, mình đã xin đi dạy bán thời gian để có tài chính nuôi tiếp ước mơ cũng như làm mẹ vui lòng, vì lúc ấy mình như kẻ dở dang vậy, IT thì không có bằng cấp rõ ràng, công ty IT thì không thích những ''freelancer'' các dự án nhỏ lẻ, còn mẹ mình thì luôn muốn mình thành giáo viên tiếng Anh.
May mắn thay, nhờ các thầy cô giúp đỡ, mình cũng đã tốt nghiệp ra trường dù trễ 1 năm, ngày cầm tấm bằng Sư phạm Tiếng Anh Kỹ thuật trên tay, mình có cảm giác vui sướng xen lẫn chút tự ti do tốt nghiệp trễ so với các bạn cùng lớp.
Và thế là mình đã ra trường, mình tiếp tục công cuộc dạy tiếng Anh bán thời gian, nhưng lần này là đi dạy giả vờ, thực chất là mình đã đậu và đi làm với vị trí lập trình viên web cho một công ty nhỏ ở Quận 10, tuy rằng do làm trái ngành bị ép lương rất nhiều. Lúc ấy, tuy hơi cực, nhưng đó là khoảng thời gian hạnh phúc nhất của mình, vì được sống với ước mơ của mình, được sử dụng tiếng Anh bổ trợ công việc IT như mong ước của mình.
Nhưng mọi chuyện không đơn giản như thế, mẹ mình đã biết và rất buồn, tuy nhiên, mẹ nào mà chẳng thương con, khi nghe về những nỗ lực "giấu diếm" mình đã trải qua, mẹ tuy không bằng mặt, những đã thầm bằng lòng cho mình tiếp tục công việc IT bị ép lương thấp ấy.
Và rồi cơ hội cũng đến, khi có chương trình du học của công ty FPT để học tiếng Nhật để sau này thi vào làm ở các công ty tại Nhật, mình đã "liều mình" tham gia, sau 4 vòng, và vòng cuối là phỏng vấn tiếng Nhật, với ngoại ngữ 2 là Nhật ngữ mà khoa đã thiết kế cho 2 năm đầu tiên, chuyện phỏng vấn tiếng Nhật cũng diễn ra suôn sẻ. May mắn là mình được chọn sang Nhật học 1 năm về tiếng Nhật, văn hóa Nhật, tiếng Nhật dành cho IT.
Và sau 1 năm, lại là một năm ngã rẽ đầy căng thẳng không kém, khi mình phải đấu tranh tư tưởng khi mẹ mình cứ lo mình cực khổ tâm trí, vất vả nên cứ một mực khuyên mình bỏ cuộc về nước cho an nhàn, đồng thời mình phải liên tục đi rải CV tìm cơ hội đậu visa ở Nhật làm IT. Lúc ấy, mình cũng chủ động đi tìm việc và tham dự phỏng vấn rất nhiều, vì mình hiểu rằng chỉ khi chủ động, nhiều cơ hội mới mở ra cho mình. Mình rải CV đi khắp nơi, CV bằng tiếng Anh có, CV bằng tiếng Nhật cũng có. Mình đã áp dụng tối đa môn Business Letter từng được học ở Khoa vào các CV tiếng Anh. Và rồi may mắn lại một lần nữa lại mỉm cười với mình. Sau hơn 20 lần rải CV, 12 lần rớt phỏng vấn và rồi tới lần thứ 13, thông qua agent, mình đã đậu vào làm vị trí Kỹ sư Phần mềm (Software Engineer) tại một công ty có tên là Rakuten - một công ty khá lớn về thương mại điện tử tại Nhật. Và cho tới bây giờ, mình cũng làm tại đây được 4 năm rồi. Và một điều may mắn nữa là công ty ấy sử dụng đồng thời song ngữ Anh - Nhật nên mình có dịp luyện tập thêm ngôn ngữ đã học.
Nghĩ lại những chặng đường gian khổ đã qua, mình xin rút ra vài điều cho các em sinh viên khoá sau cũng như tân sinh viên là:
- Sư phạm Tiếng Anh Kỹ thuật đã giúp anh rất nhiều dù làm trái ngành, nếu các em có đam mê đúng trọng tâm vào ngành Sư phạm Tiếng Anh Kỹ thuật, hoặc chỉ đơn thuần là ngành tiếng Anh, anh chúc mừng các em, vì nó sẽ càng thuận lợi hơn cho các em, mài bén tư duy cho các em hơn cho công việc chuyên môn đầu ra sau này mà khoa đã thiết kế, chứ không phải long đong lận đận trái ngành như anh vào thuở ban đầu.
- Khi làm một sinh viên ngành Sư Phạm Tiếng Anh Kỹ thuật, các em phải tích cực, kết nối, lạc quan và chăm chỉ, cơ hội tốt và may mắn sẽ đến với các em nhiều hơn.
- May mắn là gì? Chính là nỗ lực không ngừng sẽ mang nhiều cơ hội tốt đến, cơ hội tốt đến cộng với những kỹ năng đã có nhờ chăm chỉ sẽ khiến các em tự tin về kiến thức, và sự tự tin kiến thức kết hợp với biết nắm bắt thời cơ (hoặc do duyên) sẽ tạo nên may mắn.
- Dù biết sẽ khó khăn, nhưng ngành Sư phạm Tiếng Anh Kỹ thuật cũng bổ trợ rất nhiều cho những ai muốn làm trái ngành sau này.
- Những ai là nhóm thiểu số rơi vào tình trạng dang dở như anh, hãy có những ý định quyết định táo bạo vào những lúc cần thiết. ''You only live once'' (Ta chỉ sống một lần trên đời), đừng sống vì cuộc sống của ai khác. Hãy cứ tâm sự với cha mẹ nhiều hơn để họ hiểu tâm tư nguyện vọng của mình, cũng như dám đấu tranh cho đam mê của mình miễn là nó đúng.
- Hãy ráng học những môn đại cương khác, dù biết là nhàm chán, vì chính nó gián tiếp giúp các em ra trường. Đồng thời, những môn như tâm lý và pháp luật có thể giúp các em trên đường đời sau này. Hãy tập tư duy "những môn chuyên ngành khó mình còn học được, thì những môn đại cương đã là gì!"
- Đừng chỉ biết mỗi việc học, hãy biết vui chơi lành mạnh nữa, anh hơi tiếc vì thời sinh viên như một tên mọt sách.
Cám ơn các bạn đã đọc bài chia sẻ dài lê thê này.
Chúc các em khoá sau học tốt. Hãy cứ học và sống hết mình. Bài tập không bắt buộc cho các em: hãy nghĩ về 10 năm nữa, các em sẽ là người như thế nào và sẽ làm công việc gì?
From Tokyo, Japan.
ĐOÀN XUÂN BẢO
Cựu sinh viên khóa 2008
- 1 view